Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο ασυμβίβαστος Κήρυξ της Εκκλησίας. (Ένα κείμενο, με την ευκαιρία της ανακομιδής των Ιερών Λειψάνων του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου την 27ην Ιανουαρίου)

Αρχιμανδρίτου του Οικ. Θρόνου  Θωμά Ανδρέου Ιεροκήρυκος Ι.Μ. Ελευθερουπόλεως
‘’ Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο ασυμβίβαστος Κήρυξ της Εκκλησίας’’[1]

Χαίροις τῶν ὀρφανῶν ὁ Πατήρ, ἀδικουμένων ὀξυτάτη βοήθεια, πενήτων ἡ χορηγία, ἡ τῶν πεινώντων τροφή, τῶν ἁμαρτανόντων ἡ διόρθωσις· ψυχῶν εὐστοχώτατος, ἰατρός καὶ σεμνότατος, θεολογίας, ὑψηλῆς ἡ ἀκρίβεια, ἡ σαφήνεια, τῶν Γραφῶν τῶν τοῦ Πνεύματος· νόμος ὁ πρακτικώτατος, κανὼν ὁ εὐθύτατος, ἡ θεωρία καὶ πρᾶξις, αἱ τῆς σοφίας ἀκρότητες, Χριστὸν καταπέμψαι, ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν δυσώπει, τὸ μέγα ἔλεος.[2]  Με ποιους λόγους μπορεί κανείς να εγκωμιάσει την μορφή του Αγίου Πατρός, σήμερα στην ημέρα μνήμης του μοναδικού Εκκλησιαστικού ανδρός, ο οποίος κατάφερε να εισέλθει στην Εκκλησιαστική Ιστορία, κατακτώντας δικαίως το μοναδικό ιδιώνυμο του Χρυσοστόμου! 

Αν κάποιος θελήσει να συστήσει τον σήμερον εορταζόμενο Άγιο, αρκεί να δανεισθεί την υμνολογική κάλαμο του υμνογράφου του και ατενίζοντας την ασκητική μορφή του να μιλήσει με λόγια καρδιάς για εκείνον, τον υψιπέτη αετό του παραδείσου, τον ανυποχώρητο υπερασπιστή των δικαίων της Εκκλησίας, τον δεινότερο ρήτορα όλων των εποχών.   

Σεμνύνεται η Αντιόχεια της Συρίας , για την καταγωγή του. Δικαίως καυχάται η μαρτυρική Πρωτόθρονος Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, διότι τον αιμοστάλακτο Θρόνο της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, κατεκόσμησε δια της Σεπτής του παρουσίας ο χαρισματικός και ανεπανάληπτος Αρχιεπίσκοπος της Κωνσταντίνου Πόλεως.

Εξ’ απαλών ονύχων, γαλουχήθηκε με τα νάματα της πίστεως από τους ευλαβείς κατά σάρκα γονείς του . Ιδιαιτέρως δε, την Αγία Μητέρα του Ανθούσα, η οποία χωρίς η ιδία να το γνωρίζει,’’ εβάσταζε τον θεοδώρητο θησαυρό της’’[3] τον μετέπειτα Μεγαλομάρτυρα μετά τους ανηλεής διωγμούς κατά της Χριστιανικής Εκκλησίας. Αυτή, η Αγία Μητέρα, παρά την πρόωρον χηρεία της σε ηλικία 20 ετών, στάθηκε υψηλοτέρα έναντι της ανθρώπινης δοκιμασίας ,τα χείλη της ψέλλισαν ‘’Τω Θεώ τούτω δοκούν’’ Αυτό ήτο το θέλημα του Θεού. Ό,τι ηθέλησεν ο Κύριος εποίησε’’[4]. Πως είναι δυνατόν, από μία τέτοια Μητέρα, να μην επηρεασθεί ο Ιωάννης. Βιώνει σε μικρή ηλικία την ρομφαία του θανάτου. Απορφανισμένος από τον κατά σάρκα πατέρα του, στρέφει με εμπιστοσύνη  τους παιδικούς οφθαλμούς του στον Ουράνιο Πατέρα. Εις Εκείνον Ο Οποίος ‘’ὀρφανὸν καὶ χήραν ἀναλήψεται καὶ ὁδὸν ἁμαρτωλῶν ἀφανιεῖ’’.[5] Στην μετέπειτα πορεία του ο Ιερός Χρυσόστομος, θα γίνει ο ίδιος προστάτης και Πατέρας χηρών και ορφανών.

Ο Θεός τον καλεί στην Μεγάλη Κλήση! Καλείτε να διακονήσει το Ιερό Θυσιαστήριο και από την  κλήση του Θεού κανείς δεν μπορεί να διαφύγει. Χειροτονείτε Διάκονος και Πρεσβύτερος και λίγο  αργότερα Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως  με καρδιά παλλόμενη από την αγάπη για τον Εσταυρωμένο Λυτρωτή ζει και πεθαίνει μοναχά για τον Χριστό! Σύρεται κυριολεκτικά στον θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως. Δεν αρνείται να βαδίσει τον δρόμο του Γολγοθά ! Αφ’ ης στιγμής ενθρονίζετε Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως , γνωρίζει ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να σιωπήσει ακόμα και αν αυτό, του στοιχίσει την ιδία του την ζωή. Όποιος νομίζει πως ο δρόμος της Ιεροσύνης είναι διάσπαρτος ανθέων, ας διαβάσει τον βίο του Ιερού Χρυσοστόμου που το Αρχιερατικό ωμοφόριο στους ασθενικούς του ώμους, γίνεται Σταυρός, μεγάλος Σταυρός ,τον οποίον αγόγγυστα θα άρει έως τέλους. Αγαπά με πάθος τον Ουρανοβάμονα Απόστολο Παύλο ! Τόσο, ώστε ο Ίδιος ο Πρωτοκορυφαίος Απόστολος, να διερμηνεύει στον Ιερό Χρυσόστομο τις επιστολές του, ώστε σήμερα 1600 χρόνια μετά, τα διασωθέντα έργα του Αγίου Πατρός να σαγηνεύουν εκατομμύρια  ανθρώπων στους οποίους ο Ιερός Πατήρ ενσταλάζει βάλσαμο ψυχικής παρηγορίας στις θλίψεις και τις δοκιμασίες της ζωής!

Όπως ο Απόστολος Παύλος, έτσι και εκείνος δεν διστάζει ούτε στιγμή να βαδίσει τον δρόμο της οδύνης ! Με περίσσια ψυχική αντοχή διατρανώνει σε όλους μας σήμερα πως :’’ τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ; θλῖψις ἢ στενοχωρία ἢ διωγμὸς ἢ λιμὸς ἢ γυμνότης ἢ κίνδυνος ἢ μάχαιρα; ‘’[6]  Από τον Αρχιεπισκοπικό του Θρόνο, δεν διστάζει να στηλιτεύει με την ρομφαία του λόγου του την αδικία! Ακόμα και αν αποδέκτης του ελεγκτικού του λόγου είναι η Αυτοκράτειρα Ευδοκία! ‘’ Δεν συμβιβάζετε με την κοσμική εξουσία. Δεν σιωπά στις παρανομίες της αυτοκρατορικής αυλής. Δεν σκεπάζει τις παρανομίες’’ [7] Τι και αν επαπειλείται πως κινδυνεύει να εκπέσει του Θρόνου του όπως και έγινε στην συνέχεια; Προτιμά να θυσιασθεί στην προάσπιση της αληθείας και του δικαίου, παρά να σιωπήσει και να καταπνίξει  την συνείδηση του! Πάνω απ’ όλους και όλα, για του Ιερό Χρυσόστομο υπήρξε ο Νόμος του Θεού! Ως άλλος Ηλίας ,θα εγκαλέσει δημόσια μιαν άλλη Ιεζάβελ την αυτοκράτειρα Ευδοκία! Όπως ο Ιωάννης ο Βαπτιστής του οποίου συνώνυμος στην ζωή και στην παρρησία υπήρξε , δεν παύει να ελέγχει την άλλην Ηρωδιάδα την Ευδοκία ! ‘’Πάλιν Ηρωδιάς μαίνεται, πάλιν ορχείται, πάλιν Ιωάννου την κεφαλήν επί πίνακος σπουδάζει’’ [8], κραυγάζει στεντορεία τη φωνή προς τον λαό που σαγηνευμένος κατά χιλιάδες τον παρακολουθεί να ομιλεί !     Είναι ο ίδιος λαός που τον αγάπησε τόσο πολύ, ώστε να προτάξει να στήθη του για να προασπιστεί τον αγαπημένο Ποιμένα του. Είναι ο ίδιος λαός, που απορφανισμένος και αποστερημένος λίγο αργότερα , της φυσική παρουσίας του Αγίου, με ουρανομήκης θρήνους ομολογεί  τον διακαεί πόθο του ’’ ίνα ο ήλιος συνέστειλε τας ακτίνας αυτού, η ίνα το στόμα Ιωάννου εσιώπησεν…’’ [9].

Όμως η Εκκλησιαστική Ιστορία αφ’ ενός μεν δεν παραχαράσσεται και δεν αλλοιώνεται , αφ’ εταίρου δε πολλάκις επαναλαμβάνεται….  Οι μεγαλύτεροι διώκτες του Αγίου Πατρός ,υπήρξαν οι συνεπίσκοποι του ! Εις την περιώνυμο Σύνοδο της Δρυός, το 403, ο Ιερός Χρυσόστομος με συνοπτικές διαδικασίες καθαιρείται από τον θρόνο του και εξορίζεται μακράν του ποιμνίου του… Πρωταγωνιστής εις την θλιβερά αυτή παρωδία, είναι ο Επίσκοπος Αλεξανδρείας Θεόφιλος. Όσοι προασπίζονται  την δικαιοσύνη και αγωνιούν για τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο χαρακτηρίζονται Ιωαννίται  και διώκονται  ανηλεώς! Τόση είναι η ταραχή και η αγωνία των ανθρώπων ,μας περιγράφει ο βιογράφος του Ιερού Χρυσοστόμου που ομοιάζουν ‘’με μέλισσες ανήσυχες που βομβούν γύρω από την κυψέλη τους ‘’ την στιγμή κατά την οποία ο Χρυσόστομος, με όση δύναμη του είχε πλέον απομείνει επαναλάμβανε τον Παύλειο λόγο’’ εμοί γαρ το ζην Χριστός και το αποθανείν κέρδος’’ (Φιλ.1-21)[10].

‘’Επιλείψει με γὰρ διηγούμενον ὁ χρόνος’’[11], στην πενιχρή μου προσπάθεια, αδεία και Πατρική προτροπή του Σεπτού μου Επισκόπου, να σκιαγραφήσω την προσωπογραφία του εορτάζοντος Αγίου μας. Θα περιορισθώ στα της αναχωρήσεως του από τα επίγεια για τα Ουράνια, από τα φθαρτά εις τα άφθαρτα, από τα πρόσκαιρα εις τα αιώνια! Ο Ιερός Χρυσόστομος δεν φοβάται τον θάνατο ! Τον προκαλεί να αναμετρηθεί μαζί του στον παροιμιώδη Κατηχητικό του Λόγο: ‘’ ποῦ σου θάνατε τὸ κέντρον ποῦ σου ᾅδη, τὸ νῖκος’’ ; Οδηγείτε στον δρόμο της εξορίας και πλήρως εξασθενημένος, αλλά καθαρά τη καρδία, πως σε όλη την ζωή Του κήρυξε Ιησούν Χριστόν εσταυρωμένον και Αναστάντα, παραδίδει την ψυχή του εις χείρας Θεού ζώντος , στα Κόμανα του Πόντου την 14^ην Σεπτεμβρίου του 407, μέσα στο ναό του αγίου Βασιλίσκου! Ένιωθε να πλησιάζει το τέλος του. Εζήτησε να φορέσει ολόλευκα άμφια. Ο φύλακας Ιερέας του Ναού του τα έφερε κατά την επιθυμία του. Κι ο Χρυσόστομος ντύθηκε ,αφού πρώτα μοίρασε όλα όσα είχε ακόμη και τα υποδήματα του στους παρευρισκομένους.  Κοινώνησε για τελευταία φορά το Σώμα και το αίμα του Χριστού και προσευχήθηκε μετά δακρύων εκεί, στο Ιερό Θυσιαστήριο! ‘’ Αποτελείωσε την τελευταία του προσευχή με εκείνη την φράση που ανέβαινε συχνά στα χείλη του : «Δόξα τω θεώ, πάντων ένεκεν. Αμήν» Έκανε το σημείο του σταυρού και έγειρε πάνω στο πλακόστρωτο για να μην ξανασηκωθεί πια! …[12]‘’ Ο σταυρωμένος Ιωάννης ο Χρυσόστομος για τον Εσταυρωμένο Χριστό, την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, του ακατάλυτου και αιωνίου Συμβόλου της ελπίδος , εγκαταλείπει την στρατευομένη Εκκλησία για να λάβει την θέση του στην θριαμβεύουσα, επαναλαμβάνοντας το κύκνειο άσμα του Αποστόλου των Εθνών Παύλου : ‘’ Τον αγώνα τον καλόν ήγώνισμαι, τον δρόμον τετέλεκα, την πίστιν τετήρηκα, λοιπόν απόκειται μοι ό της δικαιοσύνης στέφανος’’. [13]

Ωστόσο, στην σημερινή ευχαριστιακή σύναξη, μας συγκεντρώνει επίσης η αγάπη και η τιμή στα πρόσωπα των δύο που επαξίως φέρουν το όνομα του αγαπημένου μας Αγίου. Ο πρώτος , ο  Ποιμενάρχης μας Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ελευθερουπόλεως Χρυσόστομος . Ο δεύτερος, ο αγαπητός εν Χριστώ αδελφός μας ο Πρωτοσύγκελλος της Μητροπόλεως μας Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος. Με πολύ σεβασμό και αγάπη, ευχόμεθα έτη πολλά και ευλογημένα εις τους εορτάζοντας. Ιδιαιτέρως για τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας, η αγάπη του οποίου οδήγησε σήμερα τα βήματα μου στον άμβωνα του Καθεδρικού Ναού μας, θα ήθελα περαίνοντας τον πενιχρό μου λόγο να μου επιτρέψει διερμηνεύοντας τα αισθήματα αγάπης και σεβασμού όλων, κληρικών και λαϊκών να του ευχηθώ τα έτη της Αρχιερατικής του Ποιμαντορίας να είναι πολλά και πολύκαρπα και όλοι εμείς τα έργα των χειρών του, να απολαμβάνουμε το απόσταγμα της σοφίας του, την διδαχή της βιωτής του και την τεράστια αγάπη  με τον ένθεο ζήλο  του για την ανεπανάληπτη μορφή του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στον οποίον αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, εις τρόπον ώστε,  σχεδόν κάθε στιγμή να μας διδάσκει μέσα από την Χρυσοστομική γραφίδα. Σεβασμιώτατε πολλά τα έτη Σας.   

Η Τιμία Κάρα του Ιερού Χρυσοστόμου 

Η άφθαρτη δεξιά χείρα του Αγίου.

---

[1] Λόγος εκφωνηθείς την 13ην Νοεμβρίου 2012, εις τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αγίου Ελευθερίου- Ελευθερουπόλεως , κατά την ονομαστική εορτή του Σεβ. Ποιμενάρχου μας, Μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως κ. Χρυσοστόμου. 

[2] Στιχηρό Εσπερινού της Εορτής του Αγίου.

[3] Αθανασίου Ι. Σκαρμόγιαννη –Θεολόγου ,Ιεροκήρυκος :’’ Μητέρες Ηρωίδες των τριών Ιεραρχών’’ Εκδ. Αδελφότητος Θεολόγων ‘’ Ο Σωτήρ’’ , Αθήναι 2003, σελ. 229.

[4] Ιδίου, οπ.π. σελ. 235.

[5] Ψαλμ. 145-9

[6] Ρωμ. 8-35

[7] ‘’Τα υπέρ Χριστού παθήματα και κατορθώματα ,Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου και χρυσοί λόγοι του Χρυσορρήμονος Πατρός’’ Εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη , Θεσσαλονίκη 1991 , σελ. 24

[8] PG 59,485-490

[9] ’Τα υπέρ Χριστού παθήματα και κατορθώματα ,Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου και χρυσοί λόγοι του Χρυσορρήμονος Πατρός’’, οπ. π. σελ. 29.

[10] S.D. Amedee Thierry :’’ Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Μεγαλομάρτυρας μετά τους διωγμούς’’ Εκδ. ‘’ Χριστιανική Ελπίς’’ Θεσσαλονίκη 2007, σελ. 169

[11] Εβρ. 11-32

[12] .D. Amedee Thierry :’’ Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Μεγαλομάρτυρας μετά τους διωγμούς’’ οπ.π. σελ. 419

[13] Τιμ. Β’ 4-7