Την περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τελείται η θεία Λειτουργία των προηγιασμένων Δώρων, όπως συνήθως και ονομάζεται. Πρόκειται για μια αρχαία λατρευτική πράξη της οποίας κύριο χαρακτηριστικό στοιχείο είναι, πως το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, έχει ήδη προαγιασθεί από την τελούμενη Θεία Λειτουργία του Σαββάτου ή της Κυριακής. Ο μακαριστός Καθηγητής της Λειτουργικής Ιωάννης Φουντούλης , στο βιβλίο του '' Λογική Λατρεία '' αναφέρει τα εξής:
''Τό ὄνομά της ἡ Λειτουργία αὐτή τό πῆρε ἀπό τήν ἴδια τή φύση της. Εἶναι στήν κυριολεξία Λειτουργία «προηγιασμένων δώρων». Δέν εἶναι δηλαδή λειτουργία ὅπως οἱ ἄλλες γνωστές λειτουργίες τοῦ Μεγάλου Βασιλείου καί τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, στίς ὁποῖες ἔχομε προσφορά καί καθαγιασμό Τιμίων Δώρων. Τά Δῶρα εἶναι καθαγιασμένα, προηγιασμένα, ἀπό ἄλλη Λειτουργία, πού ἐτελέσθη σέ ἄλλη ἡμέρα. Τά προηγιασμένα δῶρα προτίθενται κατά τήν λειτουργία τῶν Προηγιασμένων γιά νά κοινωνήσουν ἀπ᾿ αὐτά καί νά ἁγιασθοῦν οἱ πιστοί. Μέ ἄλλα λόγια ἡ λειτουργία τῶν προηγιασμένων εἶναι μετάληψις, κοινωνία.''
Πρόκειται λοιπόν για μία λειτουργική πράξη που σκοπό έχει την μετάδοση στους πιστούς του Σώματος και Αίματος του Χριστού, μιας και κατά την περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής Θεία Λειτουργία εκτός Σαββάτου και Κυριακής δεν τελείται λόγω του αναστάσιμου συμβολισμού της, καμία άλλη ημέρα της εβδομάδος και για καμία εορτή εκτός της Θεομητορικής εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Εξυπηρετεί λοιπόν την ανάγκη των πιστών που συνειδητά αγωνίζονται στην περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής να μεταλαμβάνουν τακτικά των Τιμίων Δώρων εφ' όσον πληρούν τις προϋποθέσεις ώστε να ενισχυθούν στον αγώνα τους αυτόν.
Επικράτησε μέσα στο χρόνο η ονομασία ''Λειτουργία των Προηγιασμένων'' ωστόσο αυτό αποτελεί λανθασμένη αντίληψη μιας και λειτουργία νοείται μόνον εφ' όσον υπάρχει καθαγιασμός και μεταβολή των Δώρων δηλαδή του άρτου και του οίνου σε Σώμα και Αίμα Ιησού Χριστού. Στην προκειμένη περίπτωση τα δώρα έχουν ήδη καθαγιασθεί. Ταυτοχρόνως έχει έναν πένθιμο χαρακτήρα που τονίζεται περισσότερο από τα πένθιμα χρώματα που κυριαρχούν στα άμφια της αγίας Τραπέζης αλλά και του λειτουργού, καθώς και στα υμνολογικά κείμενα που υπενθυμίζουν την πορεία προς τον Γολγοθά και την Ανάσταση.
Συνεχίζει λοιπόν ο μακαριστός Καθηγητής Ι. Φουντούλης: '' Ἄς ἔλθωμε τώρα στήν Τεσσαρακοστή. Ἡ Θεία Λειτουργία κατά τήν περίοδο αὐτή ἐτελεῖτο μόνον κατά τά Σάββατα καί τίς Κυριακές. Παλαιό ἔθιμο ἐπικυρωμένο ἀπό ἐκκλησιαστικούς κανόνες ἀπηγόρευε τήν τέλεσι τῆς θείας λειτουργίας κατά τίς ἡμέρες τῆς ἑβδομάδος, γιατί αὐτές ἦσαν ἡμέρες νηστείας καί πένθους. Ἡ τέλεσις τῆς Θείας Λειτουργίας ἦταν κάτι τό ἀσυμβίβαστο πρός τόν χαρακτῆρα τῶν ἡμερῶν αὐτῶν. Ἡ Λειτουργία εἶναι πασχάλιο μυστήριο, πού ἔχει ἔντονο τόν πανηγυρικό, τόν χαρμόσυνο, τόν ἐπινίκο χαρακτῆρα. Αὐτό ὅμως γεννοῦσε ἕνα πρόβλημα. Οἱ χριστιανοί ἔπρεπε νά κοινωνήσουν δύο φορές τοὐλάχιστον ἀκόμη κατά τήν ἑβδομάδα, τό ὀλιγώτερο δηλαδή κατά τίς ἐνδιάμεσες ἡμέρες, τήν Τετάρτη καί τήν Παρασκευή, πού μνημονεύει καί ὁ Μέγας Βασίλειος. Ἡ λύσις ἤδη ὑπῆρχε: Οἱ πιστοί θά κοινωνοῦσαν ἀπό Προηγιασμένα Ἅγια. Οἱ ἡμέρες αὐτές ἦσαν ἡμέρες νηστείας. Νηστεία τήν ἐποχή ἐκείνη ἐσήμαινε πλήρη ἀποχή τροφῆς μέχρι τήν δύσι τοῦ ἡλίου. Ἡ κοινωνία λοιπόν θά ἔπρεπε νά κατακλείσῃ τήν νηστεία, νά γίνῃ δηλαδή μετά τήν ἀκολουθία τοῦ ἑσπερινοῦ ''.
Κατά συνέπεια , δεν μπορεί να δικαιολογηθεί , όπως σε καμία τέλεση Θείας Λειτουργίας και εφ' όσον πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις όπως η εξομολόγηση και η γνώση του συγκατάθεση του εξομολόγου στην τακτική Θεία Μετάληψη, δεν μπορεί λοιπόν να δικαιολογηθεί η παντελής έλλειψη συμμετοχής των παρευρισκομένων Χριστιανών στο Μέγα της Ευχαριστίας Μυστήριο. Αυτές λοιπόν τις ημέρες, έχουμε την μοναδική ευκαιρία να παρακολουθήσουμε από κοντά την λειτουργική ζωή της Εκκλησίας μας, με την συμμετοχή μας στις Ιερές ακολουθίες. Ακόμα δε περισσότερο με την συμμετοχή μας στην μετάληψη του Τιμίου Σώματος και Αίματος του Χριστού. Αυτές είναι μοναδικές ευκαιρίες ώστε να μπορέσουμε να ζήσουμε καλύτερα την προπαρασκευαστική περίοδο το ακροτελεύτιο της οποίας μας οδηγεί δια βαϊοφόρου Πύλης στην είσοδο της Μεγάλης Εβδομάδος.
Και εν κατακλείδι ο μακαριστός Λειτουργιολόγος υπογραμμίζει σχετικώς: ''Η Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων εἶναι μία ἀπό τίς ὡραιότερες καί κατανυκτικότερες ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀλλά συγχρόνως καί μία διαρκής πρόσκλησις γιά τήν συχνή κοινωνία τῶν θείων μυστηρίων. Μιά φωνή ἀπό τά βάθη τῶν αἰώνων, ἀπό τήν ἀρχαία ζωντανή παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας. Φωνή πού λέγει ὅτι ὁ πιστός δέν μπορεῖ νά ζῇ τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ ἄν δέν ἀνανεώνῃ διαρκῶς τήν ἕνωσί του μέ τήν πηγή τῆς ζωῆς, τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Κυρίου. Διότι ὁ Χριστός εἶναι «ἡ ζωή ἡμῶν» (Κολοσ. 3, 4)''.
Καλό υπόλοιπο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής!
π. Θωμάς Ανδρέου.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου