Σε έναν καλαίσθητο και καλοτυπωμένο τόμο ο π. Θωμάς Δ. Ανδρέου, Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου και Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Ελευθερουπόλεως, συγκέντρωσε και συμπεριέλαβε μικρά κείμενά του, κατά κανόνα πρωτοδημοσιευμένα ηλεκτρονικά στην «Πύλη Εκκλησιαστικών Ειδήσεων Amen.gr», ή εκφωνημένα σε ναούς και δημοσιευμένα ως άρθρα.
Το βιβλίο συμπεριλήφθηκε στις εκδόσεις «Δέσποινα Κυριακίδη» (Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 319) και περιλαμβάνει 80 κείμενα, που γράφτηκαν και πρωτοανακοινώθηκαν μέσα στο έτος 2014, με πρόλογο του Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Μιχαήλ Τρίτου.
Τα κείμενα αυτά, που διακρίνονται για τον καλό χειρισμό της ελληνικής γλώσσας και την πρωτοτυπία των σκέψεων που περιλαμβάνουν, μπορούν να ομαδοποιηθούν σε ορισμένες κατηγορίες: Αρχικά είναι τα κηρύγματα που αναφέρονται στις σπουδαίες εορτολογικές στιγμές του έτους, και ακολουθούν το ορθόδοξο εορτολόγιο. Κείμενα στο τέλος των οποίων κάποτε αναφέρεται και πού εκφωνήθηκαν, σύντομα και περιεκτικά, που χαρακτηρίζονται από την διατύπωση πρωτότυπων σκέψεων, όσο είναι δυνατόν αυτό να γίνει σε ένα είδος πολυδουλεμένο και με τεράστια βιβλιογραφική παραγωγή διαχρονικά, όπως είναι το κήρυγμα. Κι όμως, ο συγγρ. καταφέρνει πάντοτε να ελκύει την προσοχή μας, φωτίζοντας πτυχές των αγιογραφικών αναγνωσμάτων, της υμνογραφίας ή του βαθύτερου πνευματικού μηνύματος κάθε εορτής, οι οποίες σπάνια αναφέρονται, ή συνήθως μένουν στο ημίφως όσων οι ιεροκήρυκες κάθε φορά λένε ή γράφουν, αναλόγως της μορφής του κηρύγματος.
Μια δεύτερη ομάδα αποτελούν τα κείμενα εκείνα που αναφέρονται σε ανθρώπινα πάθη και καταστάσεις κοινωνικές, σε αποκλίσεις ή εναρμονίσεις από τον λόγο του Θεού, σε όσα δηλαδή κάνουν χειρότερη ή πιο ανθρώπινη αναλόγως την κοινωνία μας. Εδώ ο συγγρ. είναι πατρικός, και ασκεί μια διακριτική ποιμαντική, δεδομένου ότι δεν καυτηριάζει, αλλά νουθετεί, δεν καταδικάζει, αλλά προσπαθεί να υποδείξει τον ευαγγελικό δρόμο της σωτηρίας. Πρόκειται για καταστάσεις διαχρονικές ή νεωτερικές και σύγχρονες, που συνθέτουν ένα πολύχρωμο μωσαϊκό της κοινωνίας μας, και ταυτοχρόνως αναδεικνύουν τα προβλήματα, τις παρεκκλίσεις, τα τρωτά της, αλλά και τις προοπτικές βελτίωσης και φρονηματισμού της.
Τρίτη ομάδα, μικρότερη αλλά σημαντική, τα κείμενα που αναφέρονται σε μορφές της ελληνορθόδοξης και παραδοσιακής λογοτεχνίας μας, όπως οι Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και Φώτης Κόντογλου. Πρόκειται για κείμενα που αναδεικνύουν πτυχές της παράδοσής μας που τείνουμε να εγκαταλείψουμε ή να ξεχάσουμε, απεμπολώντας συχνά όσα μας συνέχουν, όσα συναποτελούν την πολιτισμική ιδιοπροσωπία του Γένους μας και όσα συνιστούν σωτήριες σανίδες στο τρικυμισμένο πέλαγος της παγκοσμιοποίησης, στο οποίο ως χώρα και ως κοινωνία πλέουμε εδώ και δεκαετίες.
Τέταρτη ομάδα αποτελούν τα κείμενα που αναφέρονται σε χαρακτηριστικά γεγονότα της επικαιρότητας, ή σε ζητήματα και μνημεία που ανήκουν στην πολιτισμική μας κληρονομιά. Εδώ ουσιαστικά έχουμε την υλική πλευρά όσων προασπίζονται οι συγγραφείς της προηγούμενης ομάδας κειμένων. Τα ελγίνεια μάρμαρα, η Ακρόπολη, η Αγία Σοφία και, κυρίως, η σημερινή τους χρήση, αποτελούν σταθμούς αυτής της περιήγησης. Αλλά και σύγχρονα εκκλησιαστικά φαινόμενα που απειλούν να αλλάξουν για πάντα, και προς το χειρότερο, την ουσία και τον χαρακτήρα της εκκλησιαστικής ζωής και δράσης, όπως ο «γεροντισμός» των ημερών μας, οι κάθε είδους φαλκιδεύσεις της νηστείας, οι ψυχικές παθήσεις και τα ποικίλα ψυχολογικά προβλήματα, η νοσηρή εμφάνιση και δράση των «υπερορθοδόξων», και το πνεύμα της ανυπακοής που εισάγουν στο εκκλησιαστικό σώμα, η καταφυγή στη μαγεία και ο δήθεν ορθόδοξος «ευσεβισμός» κ.λπ. Κοντολογίς, φαινόμενα εντός και εκτός της εκκλησιαστικής πρακτικής και ζωής, που τροποποιούν τη σχέση του πιστού με την Ορθοδοξία και την ορθοπραξία, με την πίστη και το βίωμα του πιστού μέσα στο σώμα του Χριστού, που τείνουν να μετατρέψουν τον πιστό σε «οπαδό», γι’ αυτό και είναι καταδικαστέα και αποβλητέα από τη σύγχρονη ορθόδοξη εκκλησιαστική ζωή.
Τέλος, στο βιβλίο περιλαμβάνεται μια ομάδα κειμένων που σχετίζονται με τη ζωή και τη δράση εκκλησιαστικών προσωπικοτήτων, όπως οι μακαριστοί Μητροπολίτες Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιος και Ευδόκιμος και ο επίσης μακαριστός Επίσκοπος Κερνίτσης Λεόντιος, ξεχωριστά δε ο μαρτυρικός και αγιασμένος Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄. Εδώ μπορούν να ενταχθούν και τα κείμενα που έμμεσα αναφέρονται στην δράση και την πατριαρχική διακονία της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, κυρίως για την ευδοκιμούσα προσπάθειά του να λειτουργηθούν και πάλι οι ναοί των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων σε όλη τη Μικρά Ασία και τον Πόντο. Τα κείμενα αυτά, γραμμένα με γνώση και αγάπη, θα αποτελέσουν και πηγές για τον εκκλησιαστικό ιστορικό του μέλλοντος, υπό την έννοια ότι περιλαμβάνουν συνήθως ακριβοδίκαιες και μετρημένες κρίσεις, που βάζουν τα πράγματα στη θέση τους και δίνουν απαντήσεις στα ερωτήματα που προκύπτουν στον αναγνώστη.
Η ανάγνωση του κειμένου πραγματικά ρέει, και εκπληρώνει πλήρως τη στοχοθεσία του συγγραφέα να αισθανθεί ο αναγνώστης την περιδιάβαση των σελίδων του βιβλίου ως ένα ευχάριστο ταξίδι. Εκτός όμως από ευχάριστο, λόγω της ρέουσας γλώσσας και της εκφραστικής και συγγραφικής δεινότητας του π. Θωμά, είναι επίσης και ένα ταξίδι πολλαπλώς ωφέλιμο, τόσο σε πνευματικό όσο και σε συνειδησιακό επίπεδο. Και τούτο επειδή η θεματολογία των κειμένων και ο τρόπος συγγραφικού χειρισμού των θεμάτων ξεφεύγουν από την απλή ποιμαντική θεώρηση του συνηθισμένου κηρυγματικού λόγου, και κινούνται παραλλήλως και στο φιλογενές επίπεδο, στον τομέα των αρχών εκείνων που προσδιορίζουν και περιγράφουν την πολιτισμική, πνευματική και θρησκευτική ταυτότητα του Γένους μας.
Ζώντας και ιερουργώντας τα μυστήρια και το λόγο του Θεού σε μια ακριτική Μητρόπολη της Βόρειας Ελλάδας, ο π. Θωμάς μπορεί να βλέπει τα πράγματα και υπό αυτήν την οπτική, με πόνο και αγάπη για τους διωγμούς των προσφύγων από τις προαιώνιες κοιτίδες του Γένους μας και τις αλησμόνητες πατρίδες, αλλά και με γνήσια υιική αφοσίωση στη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, που κρατά αλώβητη την ορθόδοξη παράδοση και αγωνίζεται για την αγάπη και την ενότητα της Εκκλησίας του Χριστού. Μπορεί ακόμη να επισημαίνει την παρεκτροπή της προσωπολατρίας που τείνει να αλλοιώσει το γνήσιο ορθόδοξο φρόνημα και τη σχέση του πιστού με την Εκκλησία στο φαινόμενο του σύγχρονου «γεροντισμού», με τόλμη αλλά και μετά λόγου γνώσεως, όπως και ο κ. Τρίτος στον πρόλογό του επισημαίνει.
Με λογοτεχνική γραφή και βαθύτατο ορθόδοξο φρόνημα, ο π. Θωμάς μας δίνει, στο βιβλίο αυτό, κείμενα με σωτηριολογικό στόχο και αυτοσυνειδησιακό αποτέλεσμα. Η ανάγνωση του βιβλίου του μπορεί να είναι ψυχωφελής, ακριβώς επειδή τα κείμενα που το απαρτίζουν είναι γραμμένα με αίσθημα ελληνορθόδοξο και γνήσια πατρικό, χωρίς υποκρισίες ή υπεκφυγές. Η τιμιότητα απέναντι στον αναγνώστη και η ευθύτητα χαρακτηρίζουν τη σκέψη και το συγγραφικό ήθος του συντάκτη τους, κι αυτό ακριβώς είναι που τα καθιστά ανάγνωσμα κατάλληλο, και θερμώς συνιστώμενο, όχι μόνο στις μέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής που διάγουμε, αλλά και σε όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Μ. Γ. Βαρβούνης,
Καθηγητὴς Λαογραφίας
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου