Έπρεπε ή όχι, να κηδευθεί ο Βαγγέλης Γιακουμάκης;

Σήμερα γράφτηκε ο τραγικός επίλογος ενός δράματος , με την κηδεία του Βαγγέλη Γιακουμάκη, που τελέσθηκε στην ιδιαιτέρα του Πατρίδα. Με την κηδεία του κλείνει ένας κύκλος αγωνίας που κράτησε περίπου σαράντα ημέρες και ανοίγει ένας κύκλος συζητήσεων και προβληματισμού, αφύπνισης μιας ολόκληρης κοινωνίας που πλέον καλείται να έρθει αντιμέτωπη με το θέμα εκφοβισμός!

Δεν θα αναφερθώ στο νομικό κενό χάριν του οποίου δεν μπορούν επί του παρόντος τουλάχιστον να αποδοθούν κατηγορίες σε όσους τυχόν εξώθησαν τον τραγικό πρωταγωνιστή αυτής της θλιβερής ιστορίας στον θάνατο. Το γεγονός και μόνον πως ο θάνατος αυτού του παιδιού αφύπνισε κοιμισμένες συνειδήσεις, νομίζω πως λέει αρκετά πράγματα. 

Καταρχήν ανέτρεξα στην σχετική εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (βλ. εδώ) η οποία και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Εκκλησία (τεύχος Απριλίου 2001). Εκεί λοιπόν, στην παράγραφο 7 αναφέρει: ''Εάν δηλονότι αμφιβάλλη κατά συνείδησιν ο έχων την ευθύνην λήψεως της αποφάσεως εκκλησιαστικής κηδεύσεως του αυτόχειρος, ήτοι ο οικείος Επίσκοπος, ως προς το εάν κατά τον χρόνον της αυτοκτονίας συνέτρεχεν είς των ανωτέρω λόγων, εν τοιαύτη αμφιβολία οφείλει να αποφασίσει την κήδευσιν του αυτόχειρος''. Ουσιαστικά λοιπόν, η παρουσία του οικείου Μητροπολίτου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγενίου σήμερα στην νεκρώσιμο ακολουθία μαζί με πλειάδα Κληρικών του, προσαρμόζεται στο γράμμα της Συνοδικής Εγκυκλίου , παρ' ότι η Εκκλησία της Κρήτης ανήκει πνευματικά στο Οικουμενικό μας Πατριαρχείο. 

Προσωπικά , νομίζω λοιπόν πως όχι μόνον καλώς, τελέσθηκε κανονική κηδεία στον άτυχο νέο, αλλά η παρουσία του Ιερού Κλήρου πρωτοστατούντος του οικείου Μητροπολίτου, λειτούργησε παρηγορητικά προς τους οικείους του θανόντος, την τραγική μάνα και τον δυστυχή πατέρα που οδηγούσαν τον παιδί τους στον τάφο! Η άρνηση τελέσεως της κηδείας σε κάποιες περιπτώσεις δεν μπορεί να αποτελεί τιμωρία για τον αυτόχειρα αλλά να ενεργήσει αποτρεπτικά για τους παραλειπομένους δηλαδή όσους μένουν πίσω! Αλίμονον εάν η κρίση του Θεού χειραγωγείται μέσα από μια ακολουθία... 

Ασφαλώς και η αυτοχειρία αποτελεί έγκλημα του αυτόχειρος κατά του εαυτού του. Θέλησα όμως σήμερα να σκεφθώ με βάση την φιλανθρωπία της Εκκλησίας , την οικονομία στο πρόσωπο του πάσχοντος ανθρώπου. Η αυτοχειρία δεν μπορεί να υιοθετηθεί ως τρόπος αποφυγής των προβλημάτων. Αντίθετα, δείχνει μιαν αδυναμία η οποία εκφράζεται με τον δραματικό αυτό τρόπο.Για τον λόγο αυτό, παραθέτω τις σκέψεις μου με την πεποίθηση πως ο Βαγγέλης θα είναι το πρώτο και το τελευταίο θύμα μιας καταστάσεως που μπορεί να οδηγήσει νέους ανθρώπους στην τραγική αυτή απόφαση, να απομονωθούν από τα όνειρα της ζωής τους και από τα αγαπημένα τους πρόσωπα... 

Ο ίδιος ο Κύριος μας, προτάσσει την αγάπη, την φιλανθρωπία ως μεγαλυτέρα της θυσίας, του δώρου της προσφοράς λέγοντας  «Έλεον θέλω και ου θυσίαν» (Ματθ. θ 13). Μέσα στην Εκκλησία υπάρχει ο όρος οικονομία και φιλανθρωπία. Ο Ιερός Χρυσόστομος, ο ακραιφνής τηρητής των Ευαγγελικών επιταγών, αναφέρεται με συμπάθεια στον αυτόχειρα που οδηγείται κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες σε αυτήν την τραγική πράξη. Αναφέρει λοιπόν ότι υπάρχουν πολλές φορές αιτίες όπως ''η συκοφαντίαις ή ζημίες χρημάτων ή προσδοκώμενον κίνδυνον  ή πληγάς ελπίσαντες ή έτερον τινά καραδοκήσαντες φόβον και μειζόνων εαυτούς κακών εξαρπάζοντες, επί την τελευτής παρηγορίαν καταφεύγουσιν , ώσπερ εις άσυλον τι χωρίον τον θάνατον κατατρέχοντες , ή ώσπερ εις λιμένα τινά εύδιον από των προσδοκομένων χειμώνων σπεύδοντες και επειγόμενοι...'' (Περί ειμαρμένης PG 50 771-772) . Ο Ιερός Πατήρ, δείχνει συμπάθεια προς τον αυτόχειρα, διακρίνοντας την απόγνωση την οποίαν και κατακρίνει αλλά συμπάσχει με τον απελπισμένο, δεν τον στοχοποιεί, δεν τον αφορίζει. 

Νομίζω λοιπόν, πως καλώς τελέσθηκε η κηδεία του άτυχου νέου και μάλιστα παρόντος του ιδίου του Μητροπολίτου που θέλησε κατ' άκραν οικονομία πρώτον να συμπαρασταθεί στην οικογένεια του νέου και δεύτερον να ενώσει και την φωνή της Εκκλησίας απέναντι σε ένα φαινόμενο που κανείς δεν γνωρίζει πότε θα χτυπήσει και την δική του πόρτα. Κλείνοντας, θα ήθελα να  παραθέσω ένα πραγματικό γεγονός που με Παπαδιαμαντική συμπάθεια  απέναντι στους αυτόχειρες παρουσιάζει ο κ. Άγγελος Μαντάςστην κατακλείδα της εισηγήσεως του με θέμα ''Παπαδιαμαντική φιλανθρωπία: το θέμα της αυτοκτονίας''.(Θεολογία Τομ.82 τεύχος 4 Οκτ- Δεκ.2011 ,σελ. 189). Νομίζω πως είναι ο καλύτερος τρόπος ώστε να καταλάβουμε πως τελικά η κρίσις του Θεού αφορά μόνον Εκείνον και όχι εμάς. Εμείς, ας αναλάβουμε ο καθένας τις ευθύνες του, ώστε να μην χρειασθεί ποτέ ξανά, να κλάψουμε πικρά εκ των υστέρων , δίπλα σε ένα λευκό φέρετρο!

Η ιστορία που μας περιγράφει ο κ. Μαντάς, έχει γραφθεί τον Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλο στην Παπαδιαμαντική γλώσσα. Είναι ένα υπαρκτό γεγονός με αληθινά πρόσωπα. Αξίζει λοιπόν να το δούμε. Πρόκειται για την τραγική ιστορία που διαδραματίζεται σε κάποιο χωριό και στην οποία ένα μικρό κορίτσι η Αννιώ διακόπτει το σχολείο ώστε να προσέχει το μικρό κοπάδι της οικογένειας της, Η αγάπη της για τα γράμματα την ώθησε να μελετά στο βουνό προσέχοντας τα κατσικάκια της. Ο πατέρας της την ''προειδοποίησε'' να προσέχει τα ζωντανά μην πάθουν τίποτα μην ''σκοινιαστή'' κανένα από αυτά, ειδάλλως όπως της είπε '' καλύτερα είναι να σκοινιαστής κι εσύ...'' 

Κάποια μέρα το παιδί δεν επέστρεψε στο σπίτι... Ψάχνοντας το απεγνωσμένα , το βρήκαν κρεμασμένο σε ένα δέντρο. Δίπλα του επίσης πνιγμένο κατά λάθος ένα κατσικάκι... Το παιδί, είχε εφαρμόσει το λόγο του πατέρα του... Ο πόνος για τους δυστυχείς γονείς, ήταν μεγάλος. Ειδικά για τον πατέρα που στην ρύμη του λόγου του είπε μια κουβέντα η οποία τελικά φάνηκε προφητική.... Ο πόνος όμως ήταν ακόμα μεγαλύτερος, όταν ο Ιερέας της Ενορίας αρνήθηκε να τελέσει την ακολουθία της κηδείας , εκτελών το γράμμα του νόμου... Το παιδί τελικά, θάφτηκε αδιάβαστο... 

Αυτό σαν γεγονός, αύξανε το δράμα των γονέων που έχασαν απρόσμενα το παιδί τους. Αύξαναν τις ενοχές του πατέρα που δεν μπορούσε να πιστέψει πως η φιλοτιμία του παιδιού έκανε πράξη τον δικό του άστοχο λόγο... Σε κάποια στιγμή, κάποια συγχωριανή τους, τους παροτρύνει να επισκεφθούν έναν προορατικό γέροντα της εποχής μας ώστε να καταθέσουν τον πόνο τους , την εξομολόγηση τους... Αφήνω πλέον τον κ. Μαντά να μας διηγηθεί το γεγονός, ευχόμενος στον Βαγγέλη, καλή ανάπαυση στον τόπο , ένθα ουκ έστι πόνος ου λύπη ου στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος... 

Ο γέρων Π....... εγνώριζεν όντως πάντα τα κατ΄αυτόν... Αλλά τον δείλαιον γονέα, δεν εξέπληξεν τόσον η ψυχογνωσία και πραγματογνωσία του γέροντος όσον η πραότης του. Ουδεμία επίπληξις η ψογερός λόγος εξήλθεν από τα χείλη του. Τον συνεβούλευσε περί του πρακτέου με ησύχιον φωνήν . Ο κυρ- Θωμάς ήτον έτοιμος να δεχθεί βαρύτατα επιτίμια , αλλ' ο γέρων ηρκέσθη να του ειπή να τελέσει σαρανταλείτουργον , να νηστεύση το κατά δύναμιν και να φροντίσει να συμφιλιωθεί μετά του πρεσβυτέρου υιού του. 
Ο κυρ- Θωμάς ησθάνετο διαλειπούσας ριπάς δροσεράς αύρας , ψεκάδες έπιπτον επί της φλεγμαινούσης ψυχής του, δια πρώτην φοράν από την ημέραν της φρίκης [...] μόρια φωτός εισέδυον εις την εσκοτισμένην διάνοιαν του. Εντούτοις ετυραννείτω ακόμη υπό οξυτάτου άλγους.
- Καλά και άγια γέροντα μου, όσα είπε η αγιοσύνη σου, αλλά να, κι εμένα και την κυρά μου μας τρελαίνει που ο ευλογημένος ο παπά- Μανόλης , δε διάβασε το κορίτσι μας. Ο φταίχτης ήμουν εγώ, γιατί να πάει εκείνο δίχως ευχή; 
Ήρχισε να ταράσσεται εκδήλως . Ο γέρων Π....... επί τινάς στιγμάς έμεινε σιωπηλώς θεωρών πραέως το τρικυμιζόμενον πρόσωπον του συντριβομένου πατρός.
- Καλά έκαμε ο παπά- Μανόλης και δεν το διάβασε, είπεν ησύχως. 
Η Νεκταρία τον εκοίταξεν εν απορία ανησύχω, ο κυρ- Θωμάς ανετινάχθη οδυνηρώς. 
- ... και πολύ καλύτερα έκαμε ο Θεός, συνεπλήρωσεν ο γέρων Π......., που το έχει βάλει πρύμα στον Παράδεισο..... 
                       
                                                                                                               π. Θωμάς Ανδρέου