Πολλές φορές, περνώντας μέσα από την πανέμορφη Θεσσαλονίκη, είχα την επιθυμία να δω από κοντά αυτό το υπέροχο μνημείο την λεγομένη ''Ροτόντα'' του Αγίου Γεωργίου. Μια- δυο φορές που το επιχείρησα η πόρτα ήταν κλειστή.
Μετά λοιπόν την τελευταία αποκατάσταση του μνημείου, θέλησα να το επισκεφθώ από κοντά, να θαυμάσω την εκκωφαντική σιωπή του, που κάνει την σκέψη να γυρνά στο παρελθόν και να χάνεται στα βάθη των αιώνων... Πρόκειται για ένα μεγαλοπρεπέστατο μνημείο, πανομοιότυπο κτίσμα με το Πάνθεον της Ρώμης, κτισμένο από τον Καίσαρα Γαλέριο, περίπου το 300 μ.Χ, στην Θεσσαλονίκη, πρωτεύουσα τότε του τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που διοικούσε ο ίδιος μετά την διαίρεση της Αυτοκρατορίας (293 μ.Χ.) και την καθιέρωση της τετραρχίας. Αρχικά κτίσθηκε για να χρησιμοποιηθεί ως ναός του Διός, ή μαυσωλείο για τον ίδιο τον κτήτορα. Ο θάνατος του Γαλερίου το 311 μ.Χ. απετέλεσε την αιτία το μνημείο, για περίπου εκατό χρόνια να παραμείνει αρχικά χωρίς καμία χρήση σχεδόν ημιτελές.
Μετά λοιπόν την τελευταία αποκατάσταση του μνημείου, θέλησα να το επισκεφθώ από κοντά, να θαυμάσω την εκκωφαντική σιωπή του, που κάνει την σκέψη να γυρνά στο παρελθόν και να χάνεται στα βάθη των αιώνων... Πρόκειται για ένα μεγαλοπρεπέστατο μνημείο, πανομοιότυπο κτίσμα με το Πάνθεον της Ρώμης, κτισμένο από τον Καίσαρα Γαλέριο, περίπου το 300 μ.Χ, στην Θεσσαλονίκη, πρωτεύουσα τότε του τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που διοικούσε ο ίδιος μετά την διαίρεση της Αυτοκρατορίας (293 μ.Χ.) και την καθιέρωση της τετραρχίας. Αρχικά κτίσθηκε για να χρησιμοποιηθεί ως ναός του Διός, ή μαυσωλείο για τον ίδιο τον κτήτορα. Ο θάνατος του Γαλερίου το 311 μ.Χ. απετέλεσε την αιτία το μνημείο, για περίπου εκατό χρόνια να παραμείνει αρχικά χωρίς καμία χρήση σχεδόν ημιτελές.
Περίπου στα 400 μ.Χ. επί Αυτοκρατορίας του Θεοδοσίου του Α' και αφού ο Χριστιανισμός έχει επικρατήσει σχεδόν σε ολόκληρη την Αυτοκρατορία, το μνημείο παραδίδεται στην Χριστιανική λατρεία αρχικά ως Ναός των Αρχαγγέλων και στην συνέχεια του Αγίου Γεωργίου, με αποτέλεσμα την επιπρόσθετη δημιουργία κόγχης του Ιερού Βήματος και άλλων επεμβάσεων καθώς και την διακόσμηση του με περίτεχνα ψηφιδωτά, κάποια εκ των οποίων διασώζονται και σήμερα. Αργότερα προστίθενται αγιογραφικές απεικονίσεις κάποιες εκ των οποίων διασώζονται κάτω από τον τεράστιο θόλο του μνημείου.
Το 1590 μ.Χ. το μνημείο μετατρέπεται σε μουσουλμανικό τέμενος, από τον Δερβίση Σουλεϊμάν Χορτατζή Εφέντη, όπου και προστίθεται ο έως και σήμερα σωζόμενος μιναρές. Αυτήν την φορά την μετατροπή του μνημείου από Χριστιανικό Ναό σε Ισλαμικό τέμενος αναλαμβάνει ο Σινάν Πασάς ένας από τους μεγαλύτερους Αρχιτέκτονες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ταφικά μνημεία περιμετρικά της Ροτόντας, ενισχύουν την άποψη πως χρησιμοποιήθηκε και ως τόπος ταφής πιθανόν και του ιδίου του Σουλεϊμάν Εφέντη. Για τα επόμενα χρόνια στο εσωτερικό του το μνημείο, φιλοξενεί την Ισλαμική λατρεία έως και το 1912 μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και επί Αρχιερατείας του Μητροπολίτου Γενναδίου Αλεξιάδη, όπου για μια ακόμη φορά αποδίδεται και πάλι στην χριστιανική λατρεία. Το 1988 χαρακτηρίστηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco και από το 1999, τελείτε μία φορά τον μήνα Θεία Λειτουργία.
Αυτή είναι η ιστορική πορεία ενός μνημείου χιλίων επτακοσίων δεκαέξι ετών, που κατέστει σημείο συνάντησης τριών θρησκειών: της ειδωλολατρικής πολυθεΐας, του Χριστιανισμού και του Ισλάμ. Σήμερα ο επισκέπτης του, μπορεί να διακρίνει τα στίγματα αυτής της διαθρησκειακής συνάντησης τριών διαφορετικών περιόδων στο μνημείο. Η αρχική αρχιτεκτονική του δόμηση παραπέμπει στην πρώτη. Ο εσωτερικός του διάκοσμος με την διαμορφωμένη κόγχη και την επιπρόσθετη σήμερα Αγία Τράπεζα στην δεύτερη και ασφαλώς ο πάνω από 35 μέτρα εξωτερικός μιναρές στην τρίτη.
Διάβασα διάφορες απόψεις τελευταία μετά την απόδοση του μνημείου ξανά στο κοινό. Άκουσα να λένε κάποιοι πως πρέπει να αφαιρεθεί ο Σταυρός και η Αγία Τράπεζα. Κάποιοι άλλοι, ακόμα πιο τολμητίες , ζητούν την μόνιμη απόδοση του μνημείου και μόνον στην Χριστιανική λατρεία, δηλαδή να λειτουργεί αποκλειστικά σαν Ναός.
Προσωπικά νομίζω πως ούτε το ένα χρειάζεται να συμβεί αλλά πολύ περισσότερο ούτε το δεύτερο. Στην πρώτη άποψη, νομίζω πως ακόμα και ο Σταυρός με την Αγία τράπεζα να αφαιρεθούν, το μνημείο δεν θα πάψει να ομολογεί από μόνο του πως φιλοξένησε την Χριστιανική Θρησκεία για τόσους αιώνες. Επίσης η πρώτη άποψη είναι ταυτόχρονα και άκομψη λαμβανομένου υπ' όψιν του γεγονότος πως η αφαίρεση των χριστιανικών συμβόλων του μνημείου πραγματοποιήθηκε μία φορά και αυτή ήταν με την μετατροπή του μνημείου σε τζαμί. Είναι λοιπόν τόσο άτοπη και ανέφικτη σαν να ζητούσε κάποιος σήμερα την αφαίρεση του μιναρέ...
Από την άλλη πλευρά βέβαια, νομίζω πως οι ήδη υπάρχουσες Εκκλησίες στην Ελλάδα, είναι υπέρ αρκετές! Ας γεμίσουν πρώτα αυτές και αν δεν μας φτάσουν τότε ας ζητήσουμε την συνδρομή και άλλων που μπορεί ο αρχικός σκοπός της ανέγερσης τους να ήταν διαφορετικός αλλά πως να το κάνουμε, στην ανθρώπινη ιστορία, οι μετατροπές καθώς και οι ανατροπές, είναι ένα φαινόμενο που ο μελετητής της το συναντά σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Μία Θεία λειτουργία μια φορά το μήνα είναι αρκετή, ώστε να υπενθυμίζει σε όλους μας, πως αυτό το μνημείο που στάθηκε αγέρωχο μπροστά στον ανθρώπινο χρόνο μιλά στην φαντασία του επισκέπτη του, που νοερώς βλέπει μέσα σε αυτό μια ιστορική πορεία με επίκεντρο τον άνθρωπο και την εσωτερική του αναζήτηση να συναντήσει κάτι πολύ ανώτερο από αυτόν...
π. Θωμάς Ανδρέου
2 σχόλια:
Αν γίνετε Θεια Λειτουργία κάθε μήνα, τότε καθιστά το μνημείο αυτό εκκλησία.
Και να κάνω μια ερώτηση... Γινοντέ εκει μέσα εκδηλώσεις πολιτιστικού ενδιαφέροντος;
Αν ναι, δύνατε να γίνετε σε μια εκκλησία αυτο;
Αγαπητέ φίλε. Ευχαριστώ για το σχόλιο σας. Χαίρομαι πραγματικά όταν οι αναγνώστες του blog σχολιάζουν καλοπροαίρετα πάντοτε. Στο ερώτημα σας όμως, δεν είμαι αρμόδιος να απαντήσω. Δεν νομίζω πως η Θεία Λειτουργία καθιστά ταυτόχρονα ένα μνημείο ως Εκκλησία. Εάν επί παραδείγματι λειτουργήσει ένας Ιερεύς μέσα σε ένα πλοίο, αυτομάτως το πλοίο καθίσταται Ιερός Ναός; Το λέω γιατί θυμάμαι σχετικό παράδειγμα Μητροπολίτου που σε προσκυνηματικές ιεραποδημίες με τον λαό του με προορισμό νησιωτικό προσκύνημα τελούσε - και καλώς έκανε- την Θεία Λειτουργία μέσα στο πλοίο. Από την άλλη πλευρά, το συγκεκριμένο μνημείο χρησιμοποιήθηκε και ως Χριστιανικός Ναός. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος σχετικά με τις εκδηλώσεις πολιτιστικού ενδιαφέροντος, δεν γνωρίζω αν γίνονται, αλλά αν συμβαίνει αυτό είναι λάθος! Μιας και από της ανεγέρσεως του το μνημείο, χρησιμοποιήθηκε ως επί το πλείστον για την θρησκευτική λατρεία. Ταύτα, εν αγάπη και με την έκφραση της προσωπικής και μόνον γνώμης. Και πάλι σας ευχαριστώ για το σχόλιο σας.
Δημοσίευση σχολίου